Адамны? ?асиеттері туралы ма?ал-м?телдер

Тақырыбы:

( 7 класс)

Сабақтың тақырыбы: Адамның қасиеттері туралы мақал-мәтелдер

Мақсаты: а)Оқушылардың халық ауыз әдебиеті тақырыбы бойынша алған білімдерін тексеру. Мақал – мәтелдердің, ертегілердің тақырыптарын игергендігін байқау.

ә) Оқушылардың ізденушілігін арттыра отырып, шығармашылығын дамыту.

б) Қазақ халқының ауыз әдебиетінің құндылығын қастерлеп, оны бағалай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жарыс сабағы

Сабақтың әдісі: Түрлендіріп өту әдісі және ойын элементтерін пайдалану.

Сабақтың көрнекілігі: кесте, үлестірмелі қағаздар

Сабақтың барысы

I Ұйымдастыру бөлімі

Сәлемдесу

Түгелдеу

II Үй жұмысын тексеру

«Толағай» ертегісін топпен айтып беру.

Мұғалімнің сөзі:

Балалар, бүгінгі сабақ жарыс ретінде өтеді, сол үшін мен сіздерді өткен сабақта топқа бөліп, тапсырмалар бердім.

А)1-топтың аты «Достық» топтың жетекшісі «Көгершін» белгісі.

Б)2-топтың аты «Жолдастық» топтың жетекшісі «Сұңқар» белгісі.

Ойынның бөлімімен таныстырып кету

I бөлім «Кім көп біледі» (Сауалнама)

II бөлім «Тіл – өнер» Мақал-мәтелдердің екінші саңарын

құрастыру

III бөлім «Сөзжұмбақ» шешуі

IV бөлім «Тапқырлық» жетекшілердің сайысы

V бөлім «Іздеген жетер мұратқа»

Сайыс бастамас алдында жаңа сөздермен таныса кетейік және мақал мен мәтелдердің ережесін еске түсіріп, қайталайық.

Сөздік

Халық даналығы - народная мудрость

Ынтымақ - согласие

Жан дүние - душа

Тыныс тіршілігі - существование

Мақал - құрылысы жағынан екі бөлімді. Мысалы: Батыр туса ел ырысы, жаңбыр жауса-жер ырысы.

Мәтел – көбіне бір бөлімді болып келеді. Мысалы: Суға кеткен тал қармайды. Кесте бойынша жұмыстану.

Мақал-мәтелдер

Халық-даналығы

Тақырып

отан Өнер- білім Батырлық, ерлік

Еңбек, кәсіп Ынтымақ, бірлік

Өмір, жаңа дүние, тыныс-тіршілік

0

I бөлім: «Кім көп біледі?»

1 Ертегілер дегеніміз не?

2 Ертегілер қалай тараған?

3 Ертегілер неше топқа бөлінеді?

4 Қазақ халқының ауыз әдебиетінің түрлерін атаңыз

5 Төрт түлік малдың иесін атаңыз?

6 «Қыс» өленін кім жазған?

7 М.Жұмабаевтың қандай өлеңін жаттадық?

8 Портретпен жұмыс (А.Құнанбаев, Ы.Алтынсарин, Ш. Уәлиханов) осылар туралы қысқаша ауызша мәлімет айту.

9 «Әке мен бала» әңгімесін кім жазған?

10 Мақал-мәтелдер әдебиеттің қай түріне жатады? Қай топ сұраққа көп жауап берді, соған ұпай беремін.

II бөлім: «Тіл-өнері»

Оқушылар үйден әзірлеп келген мақал-мәтелдерін, бір-біріне қойып екінші сыңарын тапты.

«Достық» тобының мақал-мәтелдері

1 Ағаш тамырымен, адам досымен мықты.

2 Досы жоқ адам –тұзы жоқ тағам.

3 Тар жерде табысқан –кең жерде келіседі.

4 Жаман жолдастан жақсы дұшпан артық.

5 Сөздің көркі мақал, Жүздің көркі сақал.

«Жолдастық» тобының мақал-мәтелдері

1 Шешендік күші – шындық.

2 Аз сөйлесең де саз сөйле.

3 Тіл қылыштан өткір.

4 «Көрдім» деген көп сөз,

«Көрмедім» деген аз сөз.

5 Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі.

III бөлім «Сөзжұмбақ» Оқушылардың әзірлеген сөзжұмбақтардын бір-біріне берін, шешуі.

IV бөлім «Тапқырлық» Топтың жетекшілері тақтаға шығып, фонетикалық талдауын орындайды. Берілген сөйлемнен әсіресе мақал-мәтелдерге жасырыңқы сөзге талдауын жасау.

Күш – білімде, білім- кітапхана.

А.б б.б а.б

Білім де 3буын, 7 әріп, 7дыбыс.

Б- дауыссыз, ұяң

І- дауысты, жіңішке, қысаң, езулік

Л-дауыссыз, үнді

І- дауысты, жіңішке, қысаң, езулік

М- дауыссыз, үнді

А.б б.б а.б

Кітапта 3 буын, 8 әріп, 8дыбыс

К- дауыссыз, қатаң

І- дауысты, жіңішке, қысаң, езулік

Т- дауыссыз, қатаң

А- дауысты, жуан, ашық, езулік

П- дауыссыз, қатаң

Т- дауыссыз, қатаң

А- дауысты, жуан, ашық, езулік

Мақал-мәтелдердің орыс тіліндегі баламасын тауып айтып, жаттап алыңдар.

1 Балықшы балықшыны алыстан көреді.

Рыбак рыбака видит из далека.

2 Ердің атын еңбек шығарады.

Человек прославляет труд.

3 Аз болса да,саз болсын.

Лучше меньше, да лучше.

4 Темірді қызған кезде соқ.

Куй железо, пока горячо.

5 Өлгеніңше үйрен.

Век живи, век учись.

6 Көз қорсақ, қол батыр.

Глаза боятся, руки делают.

7 Еңбек етсең- емерсің.

Кто не работает- тот не ест.

8 Біреуге ор қазба, өзің түресің.

Не рой другому яму- сам упадешь.

9 Не етсең, соны орарсың.

Что посеешь, то и пожнешь.

Әр тапсырманы дұрыс оырндаған топ тиелі ұпай жинап, келесі бекетке жолдама алады..

Ү бөлім: «Іздеген жетер мұратқа» Мақал мәтелдің қай тақырыпқа жататынын анықтап және идеясын түсіндіру№

1. Ерлік бірлікте емес, жүректе.

2. Көз қорқақ, қол- батыр.

3. Өнерлі өрге жүзеді.

4. Кітап- алтын қазына.

5. Білім арзан, білу қымбат.

6. Ырыс алды- ыңтымақ.

7. Бірлік болмай, тірлік болмас.

8. Оқу- инемен құдық қазғандай.

9. Ашу- дұшпан, ақыл- дос.

10. Кекшіл болма, көпшіл бол.

Қорытыңды: Ұпай санын санап, бағаларын қою.

Үйге тапсырма беру: 1. Балалар, алда қандай мейрам келе жатыр? Соған байланысты 5 мақал- мәтел жаттап келу. (Бірлік, ынтымақ, сыйластық).