"Фонетика модуліні? 6-саба?ы" презентация урока

Зерттеу жұмысының өзектілігі: қазақ және өзбек тілдерінің шығу тегі және құрылымы жағынан түркі тілдер тобына жататындығын дәлелдеу;

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері: қазақ және өзбек тіліндегі ұқсас сөздердің лексикалық, фонетикалық жағынан ұқсастығын талдау;

жаңа ғылыми ізденіске жетелеу, фонетикалық құбылыстардың ерекшеліктерін жете түсіну;

Зерттеу жұмысының жаңашылдығы: қазақ және өзбек тілдерінің туыстығын, бір тектен шыққандығын көру;

Жоспар:

1. Қазақ және өзбек тілдеріне ортақ сөздер

2. Фонетикалық ерекшеліктер

3. Фонетикалық процестер

4. Дауысты дыбыстардың ауысуы

адамның дене мүшелері атауы

қазақ тілінде

өзбек тілінде

құлақ

қулоқ

қол

қ ўл

бел

бел

туыстық атаулар

қазақ тілінде

өзбек тілінде

ана

она

келін

келин

аға

оға

жан-жануар атаулары

қазақ тілінде

өзбек тілінде

түлкі

тулки

жолбарыс

йўлбарс

піл

фил

түр-түсті білдіретін атаулар

қазақ тілінде

өзбек тілінде

қызыл

қизил

қара

қора

ақ

оқ

ассимиляция

прогрессивті

ассимиляция

регрессивті

ассимиляция

қазақ тілінде

өзбек тілінде

күмі с - т ен

то ғ - д ан

ора қ - қ а

к ў з - д а

кіта п - т ар

ё з - д а

қазақ тілінде

өзбек тілінде

сө н б е – сө м б е

ту з с из – ту с с из

Жа н п ейіс - Жа м п ейіс

т ў қ с он - тў х с он

Редукция

қазақ тілінде

өзбек тілінде

ор ы н+ы – орны

ўр и н+и – ўрни

қар ы н+ы – қарны

қор и н+и – қорни

көр і к+і - көркі

ўғ и л+и – ўғли

ау ы з+ы - аузы

оғ и з+и – оғзи

Элизия

қазақ т ілінде

өзбек тілінде

құл ы п

қ улф

дүн и е

дун ё

к әс і п

к асб

бақ ы т

бахт

Эпентеза

қазақ тілінде

өзбек тілінде

құман

қум ғ он

киіз

ки г из

кілт

кал и т

қуыршақ

қ ў ғ ирчоқ

сиыр

си г ир

Протеза

өзбек тілінде

қазақ тілінде

ажойиб

ғ ажайып

олим

ғ алым

р ў мол

о рамал

р ў за

о раза

Қазақ тілінде

Өзбек тілінде

лақ

у лоқ

ауа

ҳ аво

әзіл

ҳ азил

әкім

ҳ оким

апокопа

өзбек тілінде

қазақ тілінде

сари қ

сары

д ў с т

дос

тири к

тірі

рос т

рас

метатеза

қазақ тілінде

өзбек тілінде

қа қ п ақ

қо п қ оқ

қа қ п ан

қо п қ он

ай ы р

ай р и

ай н а л а

ай л а н а

се к п іл

се п к ил

ө к п е

ў п к а

ФОНЕТИКАЛЫҚ

ЕРЕКШЕЛІКТЕР

қазақ тілінде

өзбек тілінде

жалаң дауысты:

а, ә, е, о, ө, ұ, ү, ы, і

жалаң дауысты:

дифтонг:

а, о, у, ў , э, и

и, у

дифтонг:

Орыс тілінен енген:

е, ё, ю, я

э, ё , ю, я

қазақ тілінде

өзбек тілінде

қағаз дар

қоғоз лар

дәптер лер

дафтар лар

Дауысты дыбыстардың ауысуы

А – А

а за – а за , а зап – а зоб , а йран – а йрон

Ә - О

ә деп – о доб , ә дет – о дат , ә лем - о лам

Ә - А

ә деби – а дабий , д ә лел – д а лил ,

д ә птер - д а фтар

А – О

а ға – о ға, а ғым – о қим, а з – о з, а лға – о лға

Е – А

біл е к – бил а к, кес е к – кес а к, д е рт – д а рд

Е – Е

м е с–м е ш, б е лгі–б е лги, б е с–б е ш, т е мір-т е мир

Е – А

келінш е к-келинч а к, кем е -кем а , мерг е н-мерг а н

Е – Э

е гілу – э гилмоқ, е гін – э кин, е лші – э лчи

Е – И

е кі- и кки, е мтихан- и мтихон, е мле- и мло

Е – О

к е нші – к о нчи, әд е п-од о б, к е се-к о са