Урокым елэжьарЖырыкъ И. Д., 31-нэ еджап1эм адыгэбзэмрэ литературэмрэ и егъэджак1уэщ. 
 Проектнэ лэжьыгъэ. 
 7-нэ классым щезгъэк1уэк1а урок.
 Темэр: К1ыщокъуэ Алим «Уэздыгъей». 
 Мурадхэр: 
  К1ыщокъуэ Алим и усэ «Уэздыгъейм» щыгъуазэ щ1ын; 
 природэм хуэсакъыу, яхъумэу, ф1ыуэ ялъагъуу щытыным хуэущиин; 
 къалэ паркым, Хьэтэжьыкъуэ хадэм, ит жыг л1эужьыгъуэхэр зрагъэц1ыхуным къыхуэгъэушын. 
    Мы урокым щек1уэк1ыр адыгэбзэм нэмыщ1а литературэми, биологиеми, географиеми, информатикэми, рисованиеми епхауэ проэктлэ жьыгъэу согъэхьэзыр. 7-нэ классым и календарнэ-тематическэпланыр щысщ1ым щыгъуэ ди щ1ыналъэм къыщык1 жыг ф1эщыгъэц1эхэр къызыхэщ тхыгъэ зы-т1у хэзгъэхьащ. (Щоджэнц1ык1у А. «Кхъужьей щ1агъым», К1ыщокъуэ А. «Уэздыгъей», «Борэн» усэхэр). Ар а тхыгъэхэр зэпхыжауэ лэжьыгъэ еджак1уэхэм етын папщ1эщ.  
  Урокым и планыр 
 I .Урокым хэзышэ дакъикъэ. 
 Сэлам зэхын, гъэт1ыс1н, урокым и мурадхэм щыгъуазэ щ1ын.
 II . Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын (К1ыщокъуэ Алим «Борэн») 
    
 (презентацэу уэс куу зытелъ щ1ып1эхэр, уэсукхъуэ къыщрихьэк1хэр иту къэдгъэлъагъуэурэ) 
    
  Усэм щыщ едзыгъуэ еджак1уэхэм дакъыхуоджэ.Зэпыдогъэури упщ1э ядот:
   - Сыт хуэдэ усэм щыщ пычыгъуэ иджыпсту зэхэфхар?
 - Хэт ар зытхар?
 - Сыт усэм зи гугъу ищ1ыр?
 - Сыт хуэдэ художественнэ-изобразительнэ 1эмалхэр къигъэсэбэпа усак1уэм? (зэгъэпщэныгъэ, къэгъэпсэуныгъэ) 
 2. Усэм еджак1уэ зыбжанэ къыдогъаджэ.
 3. Усэм и зы едзыгъуэм нэхъ гулъытэ худощ1:
  …Жьыбгъэ, жьыбгъэ, жьыбгъэ гуащ1э, 
  Щхьэ ныщхьэбэ уета? 
  Бжей жыг лъэщхэр хыбогъащ1э, бгы бгъуэнщ1агъхэри пкудащ… 
 - Мы усэ едзыгъуэм сыт хуэдэ жыгым и гугъу щищ1рэ? (бжей)
  - Урысыбзэк1э сыт а жыгым зэреджэр? (бук)
 - Ар къыщык1ыр дэнэу п1эрэ? (мэзым)
    
 III . Темэщ1эм щыгъуазэ дощ1. К1ыщокъуэ Алим «Уэздыгъей» 
    
  (усэр зэрыт напэк1уэц1ыр къызэ1уах, и ф1эщыгъэц1эм йоджэ) 
  Еджак1уэхэм къызэджэр нэхъ зэхащ1эн, природэ дыкъэзыухъуреихьым и дахагъэр усак1уэм и усэ сатырхэмк1э я нэгу къыщ1ыхьэн папщ1э ,усэм дыкъеджэн ипэ упщ1эхэр ядот:
  (упщ1эхэр презентацэу слайдымк1э къыдогъэлъагъуэ) 
  Сыт фи нэгу къыщ1эвгъэхьар усэм и ф1эщыгъэц1эм феджа нэужь? Дауэ феплърэ, сыт мы усэр зытеухуар? 
 Щ1ымахуэ мэзым фыщы1эну къыфхуихуат зэ? Дауэ къыфщыхъуа? Сыт хуэдэ гупсысэхэм фа1ыгът абы щыгъуэ? 
    Еджак1уэхэм я гупсысэ зыбжанэм дедэ1уа нэужь яжыдо1э:
  - Дэ ди пащхьэм илъщ усак1уэм и усэр. Девгъэплъыт, ц1ык1ухэ, тхак1уэр мэзым и теплъэм зыхуиша гупсысэмрэ ар абы зэрилъагъумрэ и усэ сатырхэм къызэрыхигъэщам. 
 Усэм дыкъыщеджам и деж, природэм и теплъэр тхак1уэм дахэу къызэригъэлъэгъуэфа художественннэ-изобразительнэ 1эмалхэр къыхыдогъэгъуатэ. А лэжьыгъэр ящ1ын папщ1э еджак1уэхэр гупит1у догуэш (урокым ипэ гуп-гупу лэжьэфын хуэдэу дгъэт1ысауэ щытщ). Япэ гупым усэм къэгъэпсэуныгъэу(олицетворениеу) хэтыр къагъуэт, ет1уанэ гупым зэгъэпщэныгъэу (сравнениеу) хэтыр. Гуп къэс езым гуппашэ хахыжри абы жэуапыр къет.
 (егъэджак1уэм къыхигъуэтахэр презентацэу къегъэлъагъуэ) 
 Къэгъэпсэуныгъэ: 
  Нэпкъ лъагэм тету мэщыгъуэр 
 Егъэш дыкъауэ и дамэр 
 Жыг 1эджэм хэту мэгуф1э 
 Ят1агъуэ нэпкъым ар гуэту 
 Жыгей 1эпл1ак1уэр мэхъущ1э 
 Бжей къуэлэн щхьэгуэр къогубжьыр 
 Зыдохуэпэфыр гъэмахуэм 
 Уэздыгъей лъагэм зегъэщхъри Мыр ныжре1э жыг ипщэм 
      
  Зэгъэпщэныгъэ: 
  Жыр таж хужьыбзэр щхьэрыгъыу 
 Шы сокум хуэдэу къудамэр 
 Лъей къуацэ ф1элъу и лъакъуэм 
 Бащлъыкъыу хужьыр уэс пхъашэу 
 Пц1анабзэщ псори гу нэщ1у 
 И щ1ак1уэ щхъуант1эр уолъагъур 
 Ди щыгъын щхъуант1эр щ1эк1уэдыр 
 Щ1алафэ мэзыр щызмыгъащ1эу 
    Гуп къэс езыхэм къыхагъуэтамрэ егъэджак1уэм еймрэ зрагъапщэ, зыхущыщ1э1амэ къыхагъуэтэж.
  (Мыбдежым метапредметнэ  лэжьыгъэ хыдолъагъуэ: само осознанное умение совместно работать, осознанное использование речевой структуры – жэуапырз ытыр гупым лидер жыхуа1эу хахырщ)
  Къык1элъык1уэу словарнэ лэжьыгъэ  идогъэк1уэк1.
  Жыр  – сталь, гъущ1 л1эужьыгъуэщ.
 Таж – шлем, пасэрей зауэл1хэмя жыр пы1э.
 Бжей – бук восточный, жыгбыдэлъэпкъщ.
 Лъейкъуацэ – ноговица, лъэдиймрэ лъэгуажьэмрэ щ1игъанэу лъэгупс ф1эк1 лъапэ зыпымыт щыгъын л1эужьыгъуэ.
      
  Мыбдежым мыпхуэдэ лэжьыгъэ еп тхънущ: фэ нэхъ фигу ирихь жыгхэм зэгъэпщэныгъэ, къэгъэпсэуныгъэ къыхуэфхь... 
  Природэр хъумэн папщ1э  щ1эн хуейр, абы зэрыхущытын хуейр жыдогъы1э.(личностнэщ) 
  IV . Урокыр къызэщ1экъуэжын: 
  Синквейн. (Кейс – студи – технологиещ1эхэм щыщщ) 
  1. Уэздыгъей
  2. Плъыфэц1эу т1у
  3. Глаголу щы
  4. Псалъипл1 хъууэ жы1эгъуэ, псалъэуха.
  5. Мыхьэнэк1э и гъунэгъу (смысловой синоним)зыпсалъэ.
  1.Уэздыгъей. 
  2.Щхъуант1э, дахэ. 
  3.Хъумэн, гъэщ1эрэщ1эн,хэсэн. 
  4. Природэрзыгъэдахэжыг л1эужьыгъуэщ. 
  5.Жыг. 
    
 V . Унэ лэжьыгъэу епт хъунущ (щхьэж игу ирихьыр къыхихыу)
  Усэм сурэт хуэщ1ын, усэр зэгъэщ1эн;
 Къэбэрдей-Балъкъэрым ит жыг л1эужьыгъуэхэм теухуауэ тхылъ ц1ык1у щ1ын;
 Хьэтэжьыкъуэ хадэм ит жыг л1эужьыгъуэхэр къэхутэн…
    Мы урокым ипэ къихуэу экскурс паркым ук1уэ хъунущ е а лэжьыгъэр ф1экъабылу къыхэзых еджак1уэм исследовательскэ 1уэхугъуэ иригъэк1уэк1 хъунущ (биолог, географ, информатикхэр зыдэгъэлэжьэн).
  VI . Оценкэ яхудогъэув. 
    
  Мы урокым, зэрыфлъагъущи, гъэзэщ1а щохъу предметнэ, личностнэ, метапредметнэ 1уэху бгъэдыхьэк1эхэр.
  4