1. Б?л ж?мба? т?рт с?зден ??рал?ан. Оны? біріншісі – сарай с?зіні? синонимі, екіншісі – астында с?зіні? антонимі, ?шіншісі – ірі с?зіні? антонимі, т?ртінші с?з – тау жынысты ?атты затты? аты. (?й ?стінде ?са? тас. Ж?лдыз)
2. Бірінші с?зі – к?п с?зіні? антонимі, екінші с?зі – с?йлемні? е? кішкене б?лшегі, ?шінші с?зі – ?ымбат металл аты болып келетін ма?ал. (Аз с?з – алтын)
Осынша ?алы? ?арды ?алай к?реп бітіреміз, – деп к?бірлесті балалар ал?ашында. Жабылып келіп кірісіп еді, ?алай біткенін ?здері де бай?амай ?алды. Т?рбиеші т?рып осы орайда бір ма?ал айтты. Ол не деген ма?ал? (к?з – ?ор?а?, ?ол – батыр)
Ма?алды? ма?ынасына сай жа?даят табу.
Досы к?ппен сыйлас,
Досы азбен сырлас.
Кіші баланы? ?ятын ?лкен бала к?тереді.
Ма?ал-м?тел айтысы.
1-бала. Ассалаума?алейкум! «Алты жасар бала келсе, алпыста?ы шал с?лем береді» демекші, ?алы?ыз ?алай?
2-бала. «Келгенше ?она? ?ялады, келгеннен со? ?й иесі ?ялады» деуші еді, келі?із, ?она? болып кеті?із! «Жат асына ?арайды, дос басына ?арайды» деуші еді аталарымыз, ас?а отыры?ыз.
1-бала. Ойбай-ау, «Жа?сы ас ?ал?анша, жаман ?арын жарылсын».
1. Бұл жұмбақ төрт сөзден құралған. Оның біріншісі – сарай сөзінің синонимі, екіншісі – астында сөзінің антонимі, үшіншісі – ірі сөзінің антонимі, төртінші сөз – тау жынысты қатты заттың аты. (Үй үстінде ұсақ тас. Жұлдыз)
2. Бірінші сөзі – көп сөзінің антонимі, екінші сөзі – сөйлемнің ең кішкене бөлшегі, үшінші сөзі – қымбат металл аты болып келетін мақал. (Аз сөз – алтын)
Деңгейлік тапсырмалар.
Қос жазба күнделік. (4 оқушы)
Мақал-мәтел
Мағынасы
1. Ащы мен тұщыны татқан білер,
Жақын мен алысты жортқан білер.
2. Ерте шықсаң, алдыңнан күн шығады,
Кеш шықсаң, алдыңнан түн шығады.
3. Жаман сөз – жанға кірген тікен,
Жақсы сөз – таптырмайтын ем.
4. Жақсы адам тауып айтады,
Жаман адам итше қауіп айтады
Естеріңе түсіре ғой. (3 оқушы)
«Ақылдан жақын дос жоқ,
Ашудан жаман қас жоқ», − деген мақал бойынша:
Жақын, жаман, жоқ сөздерінің антонимін табу;
Қас сөзінің омонимін табу, мысалмен келтіру;
Ашу, қас сөздерінің синонимін табу.
3. Жағдаят. (жалпы)
1. – Есік алдындағы қалың түскен қарды арырақ күреп тастайық. Күн жылынса, былғаныш болар, – деді тәрбиеші ағай.
Осынша қалың қарды қалай күреп бітіреміз, – деп күбірлесті балалар алғашында. Жабылып келіп кірісіп еді, қалай біткенін өздері де байқамай қалды. Тәрбиеші тұрып осы орайда бір мақал айтты. Ол не деген мақал? (көз – қорқақ, қол – батыр)
Мақалдың мағынасына сай жағдаят табу.
Досы көппен сыйлас,
Досы азбен сырлас.
Кіші баланың ұятын үлкен бала көтереді.
Мақал-мәтел айтысы.
1-бала. Ассалаумағалейкум! «Алты жасар бала келсе, алпыстағы шал сәлем береді» демекші, қалыңыз қалай?
2-бала. «Келгенше қонақ ұялады, келгеннен соң үй иесі ұялады» деуші еді, келіңіз, қонақ болып кетіңіз! «Жат асына қарайды, дос басына қарайды» деуші еді аталарымыз, асқа отырыңыз.
1-бала. Ойбай-ау, «Жақсы ас қалғанша, жаман қарын жарылсын».