Саба?ты? та?ырыбы: Патша ?кіметіні? отаршылды? ?оныс аудару саясаты
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: ?аза?станды ке? к?лемде отарлауды? ?алай ж?ргені Ресей империясыны? еуропалы? б?лігінен келген орыс шаруаларыны? ?аза?старды? ?міріне тигізген ?сері ж?не ?аза?станда?ы ?згерістер туралы ??гімелеу;
Дамытушылы?: О?ушыларды? ойлау ?абілеті мен шы?армашылы? ізденіс, да?дыларын сыни т?р?ыдан ?алыптастыру,еркін ойын айта білу мен с?йлеу м?дениетіне баулу,о?ушыларды? ой-пікірін айта білу белсенділігін арттыру.
Т?рбиелік: О?ушыларды? бойына ?лтжандылы? ?асиетті ?алыптастырып, патриотты? т?рбие беру.
М?тінмен ж?мыс істеу машы?ын, тарихи о?и?алар мен ??былыстарды салыстыра отырып талдау жасау, белгілі бір та?ырып бойынша жоспар ??ру біліктілігін жетілдіріп, кез келген о?и?а?а ?з к?з?арасын ?алыптастыру;
Негізгі т?сініктер: жерге мемлекеттік меншік, 60-90 ж. ?кімшілік реформалар, ?аза?станды ке? к?лемде отарлау, басыбайлы т?уелділік, Столыпинні? реформасы, то?ышарлар мен мещандар, жата?тар.
Саба?ты? барысы:
?й тапсырмасын с?рау:
?оныс аударушылар мен ?аза?тар арасында?ы шаруашылы? ж?не м?дени байланыстар ?ткен тарихи кезе?дерді б?гінгі к?нмен байланыстыра о?ытып, о?ушыларды? ойлау ?абілетіні? дамуына ?немі к??іл б?лу. ?оныс аударуды? себептері мен салдары ж?нінде айт?аннан со?, о?ушыларды? м?тінмен ж?мыс істеу ?абілеттерін, тарихи о?и?аларды салыстыра отырып, талдау жасау, берілген та?ырып бойынша жоспар ??ру біліктілігін жетілдіруге арнал?ан тапсырма берді.
XVIII ?. мен –ХХ ?. бас кезінде ?аза?стан хал?ыны? басым к?пшілігін ?аза?тар ??рады (80%), патша ?кіметіні? ?оныс аударк саясаты салдарынан халы?ты? ?лтты? ??рамы ?згеріске ?шырады, ?аза? жеріне ?скерилер, «саяси сенімсіздер», орыс шаруалары, ?й?ырлар, д?нгендер, т.б. ?оныстандырыла бастады. Патша ?кіметіні? ?оныстандыру саясаты т?мендегідей ма?саттарды к?здеді:
Ресейді? орталы? аудандарында Ресейдегі басыбайлы? ???ы? жоыйл?аннан кейін к?шейіп кеткен жерсіз шаруаларды? баск?терулерін ?лсірету;
Империяны? ?лтты? шеткері айма?тарында патша ?кіметіне тірек болатын ?леуметтік топ ??ру;
?аза?старды отыры?шылы??а к?шіріп, оларды шаруалар ар?ылы шо?ындыру ж?не орыстандыру саясатын ж?ргізу.
2-топ?а тапсырма:
?оныс аударуды? ма?ызы мен салдарына ба?а бері?дер.
Ал?аш?ы кезе?де патша ?скерлері ?аза? жеріне казак ?скерлерін орналастырумен шектелді.
ХІХ ?. 60-жылдарынан бастап Орталы? Ресейдегі орыс шаруаларын ?оныс аудару басталды; ол ?шін ?аза? жері Ресей империясыны? мемлекеттік меншігі деп жарияланды.
ХІХ ?. 70-жылдарында орыс, украин, белорус шаруаларын-А?т?бе, ?останай, Орал, т.б. жерлерге жаппай ?оныс аудару басталды. ?сіресе Жетісу?а к?п адам к?шіп келді.
15 жыл бойы салы?ты? барлы? т?рлері мен міндеткерліктен босатылды;
100 сом м?лшерінде несие берілді.
Патша ?кіметіні? ?оныс аудару саясаты салдарынан ?аза?тар е? ??нарлы жерлері мен таби?и байлы?тарынан айырылды. О?ан ?оса рухани м?дениеті де зардап шекті. Ол ж?нінде біз келесі саба?тарда айтамыз. Ары ?арай біз саба?ты? та?ырыбын ашу ?шін о?ушылар?а о?улы? пе хрестоматия материалдары негізінде т?мендегідей ?зіндік ж?мыс тапсырамыз.
Просмотр содержимого документа
«Патша ?кіметіні? отаршылды? ?оныс аудару саясаты»
Сабақтың тақырыбы: Патша үкіметінің отаршылдық қоныс аудару саясаты
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақстанды кең көлемде отарлаудың қалай жүргені Ресей империясының еуропалық бөлігінен келген орыс шаруаларының қазақстардың өміріне тигізген әсері және Қазақстандағы өзгерістер туралы әңгімелеу;
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілеті мен шығармашылық ізденіс, дағдыларын сыни тұрғыдан қалыптастыру,еркін ойын айта білу мен сөйлеу мәдениетіне баулу,оқушылардың ой-пікірін айта білу белсенділігін арттыру.
Тәрбиелік: Оқушылардың бойына ұлтжандылық қасиетті қалыптастырып, патриоттық тәрбие беру.
Мәтінмен жұмыс істеу машығын, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстыра отырып талдау жасау, белгілі бір тақырып бойынша жоспар құру біліктілігін жетілдіріп, кез келген оқиғаға өз көзқарасын қалыптастыру;
Достыққа, өзара көмекке, қонақжайлылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта, сызба
Негізгі түсініктер: жерге мемлекеттік меншік, 60-90 ж. әкімшілік реформалар, Қазақстанды кең көлемде отарлау, басыбайлы тәуелділік, Столыпиннің реформасы, тоғышарлар мен мещандар, жатақтар.
Сабақтың барысы:
Үй тапсырмасын сұрау:
Қоныс аударушылар мен қазақтар арасындағы шаруашылық және мәдени байланыстар өткен тарихи кезеңдерді бүгінгі күнмен байланыстыра оқытып, оқушылардың ойлау қабілетінің дамуына үнемі көңіл бөлу. Қоныс аударудың себептері мен салдары жөнінде айтқаннан соң, оқушылардың мәтінмен жұмыс істеу қабілеттерін, тарихи оқиғаларды салыстыра отырып, талдау жасау, берілген тақырып бойынша жоспар құру біліктілігін жетілдіруге арналған тапсырма берді.
XVIII ғ. мен –ХХ ғ. бас кезінде Қазақстан халқының басым көпшілігін қазақтар құрады (80%), патша үкіметінің қоныс аударк саясаты салдарынан халықтың ұлттық құрамы өзгеріске ұшырады, қазақ жеріне әскерилер, «саяси сенімсіздер», орыс шаруалары, ұйғырлар, дүнгендер, т.б. қоныстандырыла бастады. Патша үкіметінің қоныстандыру саясаты төмендегідей мақсаттарды көздеді:
Ресейдің орталық аудандарында Ресейдегі басыбайлық құқық жоыйлғаннан кейін күшейіп кеткен жерсіз шаруалардың баскөтерулерін әлсірету;
Империяның ұлттық шеткері аймақтарында патша үкіметіне тірек болатын әлеуметтік топ құру;
Қазақстарды отырықшылыққа көшіріп, оларды шаруалар арқылы шоқындыру және орыстандыру саясатын жүргізу.
2-топқа тапсырма:
Қоныс аударудың маңызы мен салдарына баға беріңдер.
Алғашқы кезеңде патша әскерлері қазақ жеріне казак әскерлерін орналастырумен шектелді.
ХІХ ғ. 60-жылдарынан бастап Орталық Ресейдегі орыс шаруаларын қоныс аудару басталды; ол үшін қазақ жері Ресей империясының мемлекеттік меншігі деп жарияланды.
ХІХ ғ. 70-жылдарында орыс, украин, белорус шаруаларын-Ақтөбе, Қостанай, Орал, т.б. жерлерге жаппай қоныс аудару басталды. Әсіресе Жетісуға көп адам көшіп келді.
Қоныс аударушыларға төмендегідей жеңілдіктер жасалды:
Әрқайсысы 30 десятинадан жер алды;
15 жыл бойы салықтың барлық түрлері мен міндеткерліктен босатылды;
100 сом мөлшерінде несие берілді.
Патша үкіметінің қоныс аудару саясаты салдарынан қазақтар ең құнарлы жерлері мен табиғи байлықтарынан айырылды. Оған қоса рухани мәдениеті де зардап шекті. Ол жөнінде біз келесі сабақтарда айтамыз. Ары қарай біз сабақтың тақырыбын ашу үшін оқушыларға оқулық пе хрестоматия материалдары негізінде төмендегідей өзіндік жұмыс тапсырамыз.
1-топқа тапсырма (тапсырмалардың қиындығы әр түрлі деңгейде):
Патша үкіметінің Қазақстан аумағына қоныс аударушыларды ораналастыруға байланысты шаралары мен жарлықтарын хронологиялық ретпен жазыңдар.
2 топқа тапсырма:
Тиімді жақтары
Тиімсіз жақтары
2-топқа тапсырма:
Мына терминдердің мағынасын түсіндіріңдер:
отаршылдық тәуелділік
Басыбайлы тәуелділік
Жергілікті (автохтонды) халық
Үлеске тиген жер, кесілген жер
Столыпиннің аграрлық саясаты
Ходоктар
Хутор
Жатақтар
Мына адамдар жөнінде не білесіңдер?
Г.А.Колпаковский
П.А.Столыпин
Куропаткин
Сабақты бекіту:
Үйге тапсырма:
Қазақстан тарихы хрестоматиясындағы материалды пайдаланып, хабарлама дайындаңдар: «Патша үкіметінің отаршылдық саясаты».
1.Сендер қалай ойлайсыңдар, қазақтар мен қоныс аударушылар бір-бірінің өміріне, тұрмысына, мәдениетіне өзара ықпал етті ме?
2. Өз жауаптарыңды деректермен дәлелдеңдер.
3.Қазақ малшылары мен Ресей шаруаларының өмірі мен тұрмысын салыстырыңдар.
