?л-Фараби

?л-Фараби – Шы?ысты? ??лама ?алымы

Татубаева Сауле Алдабергеновна –тарих п?ні м??алімі

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: IX-XII ?асырда?ы ?ылымны? дамуы ж?не сол кезе?де ?мір с?рген ?аза? жеріні? ?алымдары туралы, оларды? ?ылымны? дамуына ?ос?ан ?лестері туралы о?ып білу.

Дамытушылы?: Тарихи т?л?а?а мінездеме беріп, оны ?з ойымен ?орытындылай білуге да?дыландыру. Тарихи тілмен сауатты с?йлеуге ?йрету. ?ылым?а д?рыс ба?а беруге дайындау.

Т?рбиелік: Біртуар ?алымдарды? бойында?ы жа?сы ?асиеттерді, ?лгіні о?ушыларды? ?з бойларына ?алыптастыру?а т?рбиелеу.

Саба? т?рі: Аралас

Саба? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і.
2. ?й тапсырмасы.

1. ?лы Жібек жолыны? пайда болуы.
2. ?лы Жібек жолы деп неге атайды?
3. ?лы Жібек жолымен ?аза?стан?а не ?келінді?
4. ?аза?станнан не шы?арылды?
5. ?лемдік діндерді? пайда болуы?
6. ?лы Жібек жолыны? ?мір с?руімен «?лемні? т?рт патшалы?ы» дегенді ?алай т?сінесі??
7. Жібек ??ртын ?сіру ??пиясы бас?а елдерге ?алай ашылды?
8. ?лы меридиалды жолды? басты ба?ытын ата?

3)?алаларды? ?лы Жібек жолы бойында орналасу ретін шы?ыстан батыс?а ?арай аны?та:

1. Алматы       2. Жаркент             3. Турфан          4. Баласа??н   

5. Мерке                      6. Суяб

7. ?ргенш    8. Сауран    9. Тараз     10. ??лан           11. Отырар

   4)  ?лы Жібек жолы бойында?ы ?лемдік діндер

5) ?лы Жібек жолыны? ?ызмет ете бастауымен  байланысты пайда бол?ан «?лемні? т?рт патшалы?ын» ата.

?нді елі                                                                                Византия

Т ?ркі ?а?анаты                     Т?сіндіру.                          ?ытай

Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.      

Жоспары:                                                                   

1. ?аза? еліні? ежелгі ?алымдары.
2. ?л-Фарабиді? ?мір тарихы.
3. ?л-Фараби – энциклопедияшы ?алым.

?аза? еліні? ежелгі ?алымдары

1)

?алымдар, ту?ан жылы:

Ту?ан жері:

Е? басты е?бегі:

Ж.Баласа??ни (1030ж.-1090ж.)

Баласа??нда

«??тты білік»

Махм?т ?аш?ари (XI ?асырда д?ниеге келген)

Ысты? к?л ма?ында

«Т?ркі тіліні? с?здігі»

?.А.Яассауи 1140ж.

Сайрам жерінде ту?ан

Даналы? жайында?ы кітап

Ахмет Игуники(белгісіз)

-

«А?и?ат сыйы»

2) Б?дан кейін ?л-Фараби ?мір тарихы.

Ол Арыс ?зеніні? Сырдария?а ??яр жерінде орналас?ан ертедегі т?ркі ?аласы Отырарда 870 жылы д?ниеге келген.

- Оны? балалы? ша?ы Арыс, Сырдария ?зендері бойында ?тті.

- Ол кезде ол Отырарды «Фараб» деп ата?ан. «?л-Фараби» ма?ынасы Отырардан шы??ан деген с?з.

?л-Фарабиді? толы? аты – ?бу Насыр М?хаммед ибн Узла? Тархани.

?кесі ?ыпша? ?лысыны? ата?ты ?скер басшысы бол?ан.

Жастайынан талапты, о?у-білімге жетік бол?ан. О?у-білім іздеп шет елдерге сапар шегеді.

Б?хара, Самар?ан, Шам, мысыр, Александрия т.б. ша?арларды, араб-парсы елдерін т?гел арала?ан.

?л-Фараби грек, араб, парсы тілдерін жетік ме?герген. Б?кіл ??мырын о?у-білім, ?ылым?а арнайды.

К?пшілік уа?ытын Отырарды? бай кітапханасында ?ткізеді.

Т?рлі ?ылым салаларына 150-ге жуы? е?бектер жазып ?алдырды. ?азіргі ?лтты? ?ылым Академиясында 50-ден астам е?бегі бар. ?л-Фарабиді? философия, математика, физика, логика, этика, тіл білімі, жаратылыстану, география, астрономия, медицина, музыка салаларынан ?ылым?а жа?алы?тар ?ос?ан.

?ылымны? осы салаларына ?ажетті деректерді Александрия кітапханасынан алады.

?л-Фараби ?з ?міріні? со?ын Дамаск пен Халеб ?алаларында ?ткізеді.

Д?ниеге к?з?арасы жа?ынан ?з заманыны? озы? ойлы ??лама ?алымы ретінде танылды.

А?ыз?а ?ара?анда ?л-Фараби ат ??ла?ында ойна?ан, сада? атуды? шебері бол?ан екен.

?л-Фараби – тек Шы?ысты? ?ана емес, Батысты? да, ?ылым мен м?дениетіні? дамуына зор ?лес ?ос?ан энциклопедиялы? білімі бар ?алым.

1. Т?сінгенімізді толтырайы?. (сызбаны толтыру)

?л-Фараби

1. Бекіту. Ол ?шін кесте толтыру.

№

Д?рыс

?ате

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1. ?л-Фараби Иассы ?аласында ту?ан.-
2. ?ылыми е?бектеріні? саны 150-ден астам.
3. ?л-Фараби уа?ытыны? к?бін Отырарды? бай кітапханаларында ?ткізген.
4. ?л-Фараби е?бектерін орыс тілінде жаз?ан.
5. ?л-Фараби адамзатты? екінші ?стазы.
6. ?л-Фараби Семей ?аласында білім ал?ан.
7. ?л-Фараби ?з ?міріні? со?ын Дамаскіде ?ткізді.
8. ?л-Фараби Отырарда ту?ан
9. ?л-Фараби ?ыпша?, грек, араб тілдерін жетік ме?герген.

1. ?зі?ді тексер.

1. Жас кезінде ?л-Фараби уа?ытыны? к?бін ... бай кітапханаларында ?ткізген.

А.Самар?андты?                  ?.Отырарды?               б. Б?хараны?

1. ?л-Фараби ?ай тілдерді жетік ме?герген?

А. Араб, грек тілдерін                   ?. Латын, ?ытай тілдерін      

б. Парсы, араб, т?рік тілдерін

1. ?л-Фараби ?ай ?алада д?ниеге келді?

А. Отырар          ?. Сы?ана?          б. Иассы

1. ?р салада?ы ?л-Фарабиді? ?ылыми е?бектеріні? саны:

А. 150-ден астам                   ?. 300-ден астам           б. 200-ден астам

1. А?ыз?а ?ара?анда ?л-Фараби бос уа?ытында нені ермек ?ыл?ан?

А. Ат?а міну, сада? тарту              ?. Серуендеу               

б. Аспаптарда ойнау

?л-Фараби атында ?аза? Мемлекеттік Университеті бар. Алматыда ?л-Фараби атында?ы музей бар. Дамаскі ?аласында жерленген.

Д?птермен ж?мыс:

?з аты-ж?ні?ді араб тіліні? м?неріне салып жазып к?р.

_______Ибн_______________ибн_______________ ?л____________________

?з аты?          ?ке?ні? аты           Ар?ы ата?ны? аты         ту?ан жері?ні? аты

Жеке о?ушылар?а озы? тапсырма беру.

 «Отырар кітапханасы» туралы деректер жазып келу.

«Шын білім ?рдайым а?и?ат, аны? болатын білім»        ?л-Фараби

?йге тапсырма беру: &24 о?у?а, со?ында?ы с?ра?-тапсырмалар?а дайындалып келу.