Білімділік:Хан бас?ар?ан мемлекеттік бас?ару ж?йесіні? ерекшелігі,ханны? ат?аратын ?ызметі ж?не ?аза? хнды?ыны? ?о?амды? саяси ??рлымымен таныстыу ж?не ?аз?ты? сот т?релігі,билік айту ж?йесі мен танытыру,билерді? тарихта?ы алатын оры мен ?ызметіне то?тала отырып,соны мен ?атар жо??арлар?а ?арсы шы??ан ?аза?ты? хас батырлары жайлы ке?інен м?лімет беру ж?не толы? т?сінік беру.
Дамытушылы?:О?ушылыр?а ?ызы?ты болу ?шін ?азіргі бс?ару ж?йесі мен ?азаіогі бас?пру ж?йесін салыстыру ж?не ?ткен ?асырда?ы т?релік айтумен таныстыру сонымен ?атар ?аза? батырларына тарихи т?р?ыда т?р?ыда ба?а беруге да?дыландыру.
Т?рбиелік:Ерлікке,отанс?йгіштікке т?рбиелеу,?аза? батырыны? ерлігін д?ріптеп ерлігін ?лгі етуге ж?не ?ара ?ылды ?а? жар?ан ?діл болу?а ж?не ?аза? ж?здеріні? басшыларыны? ?ызметтерін ?лгі етіп жастарды? бойына сі?іру.
Саба?ты? ?дісі:Сайыс саба?
К?рнеілігі:Хандар,батырлар,билерді? суреттері,?аза?станны? картасы,тірек сызбалар мен ?има ?а?аздар
Саба?ты? барысы.I.?йымдастыру кезе?і.
Жа?а саба? жоспары:
1.Хан ел билеушісі
2.?аза? ханды?ыны? ?о?амды? ??рылысы.
3.?аза?ты? ?ш ж?зіні? билері
4.?з Т?уке
5.Жо??ар мемлекетіні? ??рылуы.
6.?аза? батырлары.
О?ушылар ?ш топ?а б?лініп сайыс саба? ж?ргізейік.
1-топ:Хандар
2-топ:Билер
3-топ:Батырлар
?р топ?а ?има ?а?аздар ар?ылы тапсырмалар беремін соны топ болып орындайы?.
Хандар тобыны? тапсырмасы:
Хан дегеніміз кім?
?андай ?ызмет ат?арды?
Сонымен хан дегеніміз,?аза? мемлекетіні? билеушісі,ханды?ты? басшысы.Б?л билік атадан бала?а м?ра ретінде калып отырды.Ханны? негізгі ?ызметі мен ?кілділігіне то?талса?:сяси-экономикалы? м?селелерді шешумен ?атар ?з атынан б?йры? шы?арып отыр?ан.Ел бас?аруда ?з ке?есшілеріне с?йенген.Жаугершілік со?ыста ?ол бас?ар?ан.
Билер тобыны? тапсырмасы:
?аза?ты? ?йгілі билері
?мір с?рген уа?ыты
Бата,на?ыл с?здері
?аза?ты? негізгі ?ш биі ?зімізге белгілі ?азыбек би,Т?ле би,?йтеке би.?азыбек-?аза? ханды?ыны? аса к?рнекті мемлекет ?айраткері,м?лімгері ж?не Орта ж?зді? бас биі бол?ан.Жеті жар?ыны жасау?а к?мектескен.Ол жастайынан шешендігімен к?зге тіседі.1740 жылдары Малайсарымен ж?не бас?алармен бірге 90 биді бастап Жо??ар ханды?ына барып,Абылай ханды босатып алады.Жо??ар ханы о?ан шешендігі ?шін «?аз дауысты ?азбек»- ата?ын берген.
Батырлар тобыны? тапсырмасы
Б?генбай батыр (1710-1757жж)
?абанбай батыр (1706-1781жж)
Наурызбай батыр (1680-1778жж)
Баян батыр (1691-1769жж)
Жо??арлар?а ?арсы к?реске шы??ан ?аза? батырлары к?п.Соларды? негізгілеріне то?талса?:Б?генбай,?абанбай,Наурызбай,Баян батырлар.Оларды? ерлігі ?шін ?р т?рлі ата?тар берген.Олар жастайынан батырлы?ы мен ерекше к?зге т?скен.Жо??арлар?а ?арсы к?ресте ?ол бастап,сардарлы? ?ызмет ат?ар?ан.?азіргі та?да осы батырларды ??рметтеп жыл сайын тойланып отырады ж?не ?ала ауыл ж?не ма?ызды к?шелер атарын беріп д?ріптеп отырады.
Тапсырмаларымызды орындап бол?ан о?имыз.
2-тапсырма
Та?тада берілген тапсырманы орындаймыз
?аза?ты? билік ж?йесін ретімен ?ойып жазып шы?амыз
1.Хан
2.С?лтан
3.Би
4.А?са?ал
5.Ауылбасы
6.Батырлар
7.Т?ле?гіттер
3-тапсырма
Д?птерлерімізді ашып тапсырмаларымызды орындаймыз.
Хандар тобы батырлар тобына байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
Батырлар тобы билерге байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
Билер тобы хандар?а байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
4-тапсырма
Билер тобына тапсырма
Мемлекетті? бас?ару ж?йесіне ?арай нешеге б?лінді
1.Республикалы?
Республика –мемлекет басшысы белгілі бір мерзімге сайланатын халы?ты? бас?ару т?рі.
Монархиялы?
Монархиялы?-?кеден бала?а м?ра ретінде берілетін,мемлекетті бір ?улетті? бас?ару т?рі.
?аза? ханды?ы Орта ?асырда монархиялы д?ст?рде бас?арылып келді.
Просмотр содержимого документа
«?аза? хандары,билері ж?не батырларыны? тарихынан »
Сыныбы:5 "а"
Пәні:Қазақстан тарихынан әңгімелер.
Сабақтың тақырыбы:Қазақ хандары,билері және батырларының тарихынан
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Хан басқарған мемлекеттік басқару жүйесінің ерекшелігі,ханның атқаратын қызметі және қазақ хндығының қоғамдық саяси құрлымымен таныстыу және қазқтың сот төрелігі,билік айту жүйесі мен танытыру,билердің тарихтағы алатын оры мен қызметіне тоқтала отырып,соны мен қатар жоңғарларға қарсы шыққан қазақтың хас батырлары жайлы кеңінен мәлімет беру және толық түсінік беру.
Дамытушылық:Оқушылырға қызықты болу үшін қазіргі бсқару жүйесі мен қазаіогі басқпру жүйесін салыстыру және өткен ғасырдағы төрелік айтумен таныстыру сонымен қатар қазақ батырларына тарихи тұрғыда тұрғыда баға беруге дағдыландыру.
Тәрбиелік:Ерлікке,отансүйгіштікке тәрбиелеу,қазақ батырының ерлігін дәріптеп ерлігін үлгі етуге және қара қылды қақ жарған әділ болуға және қазақ жүздерінің басшыларының қызметтерін үлгі етіп жастардың бойына сіңіру.
Сабақтың әдісі:Сайыс сабақ
Көрнеілігі:Хандар,батырлар,билердің суреттері,қазақстанның картасы,тірек сызбалар мен қима қағаздар
Сабақтың барысы.I.Ұйымдастыру кезеңі.
Жаңа сабақ жоспары:
1.Хан ел билеушісі
2.Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы.
3.Қазақтың үш жүзінің билері
4.Әз Тәуке
5.Жоңғар мемлекетінің құрылуы.
6.Қазақ батырлары.
Оқушылар үш топқа бөлініп сайыс сабақ жүргізейік.
1-топ:Хандар
2-топ:Билер
3-топ:Батырлар
Әр топқа қима қағаздар арқылы тапсырмалар беремін соны топ болып орындайық.
Хандар тобының тапсырмасы:
Хан дегеніміз кім?
Қандай қызмет атқарды?
Сонымен хан дегеніміз,қазақ мемлекетінің билеушісі,хандықтың басшысы.Бұл билік атадан балаға мұра ретінде калып отырды.Ханның негізгі қызметі мен өкілділігіне тоқталсақ:сяси-экономикалық мәселелерді шешумен қатар өз атынан бұйрық шығарып отырған.Ел басқаруда өз кеңесшілеріне сүйенген.Жаугершілік соғыста қол басқарған.
Билер тобының тапсырмасы:
Қазақтың әйгілі билері
Өмір сүрген уақыты
Бата,нақыл сөздері
Қазақтың негізгі үш биі өзімізге белгілі Қазыбек би,Төле би,Әйтеке би.Қазыбек-қазақ хандығының аса көрнекті мемлекет қайраткері,мәлімгері және Орта жүздің бас биі болған.Жеті жарғыны жасауға көмектескен.Ол жастайынан шешендігімен көзге тіседі.1740 жылдары Малайсарымен және басқалармен бірге 90 биді бастап Жоңғар хандығына барып,Абылай ханды босатып алады.Жоңғар ханы оған шешендігі үшін «Қаз дауысты Қазбек»- атағын берген.
Батырлар тобының тапсырмасы
Бөгенбай батыр (1710-1757жж)
Қабанбай батыр (1706-1781жж)
Наурызбай батыр (1680-1778жж)
Баян батыр (1691-1769жж)
Жоңғарларға қарсы күреске шыққан қазақ батырлары көп.Солардың негізгілеріне тоқталсақ:Бөгенбай,Қабанбай,Наурызбай,Баян батырлар.Олардың ерлігі үшін әр түрлі атақтар берген.Олар жастайынан батырлығы мен ерекше көзге түскен.Жоңғарларға қарсы күресте қол бастап,сардарлық қызмет атқарған.Қазіргі таңда осы батырларды құрметтеп жыл сайын тойланып отырады және қала ауыл және маңызды көшелер атарын беріп дәріптеп отырады.
Тапсырмаларымызды орындап болған оқимыз.
2-тапсырма
Тақтада берілген тапсырманы орындаймыз
Қазақтың билік жүйесін ретімен қойып жазып шығамыз
1.Хан
2.Сұлтан
3.Би
4.Ақсақал
5.Ауылбасы
6.Батырлар
7.Төлеңгіттер
3-тапсырма
Дәптерлерімізді ашып тапсырмаларымызды орындаймыз.
Хандар тобы батырлар тобына байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
Батырлар тобы билерге байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
Билер тобы хандарға байланысты тапсырмаларды орындаймыз.
4-тапсырма
Билер тобына тапсырма
Мемлекеттің басқару жүйесіне қарай нешеге бөлінді
1.Республикалық
Республика –мемлекет басшысы белгілі бір мерзімге сайланатын халықтық басқару түрі.
Монархиялық
Монархиялық-әкеден балаға мұра ретінде берілетін,мемлекетті бір әулеттің басқару түрі.
Қазақ хандығы Орта ғасырда монархиялы дәстүрде басқарылып келді.
Хандар тобына тапсырма
Ия Жоқ
Қазақ елін билеген хандар әулеті Жошы ханнан тараған
Хақназардың «Қасқа жол» деген заңдар жинаы бар ма?
93 жасында Ташкентте қайтыс болды Қазыбек.
«Жеті жарғы» әдет-ғұрып жинағының авторы Тәуке хан
1728жылы «Қалмаққырылған» шайқасы болды?
Бөгенбай батырдың шын есімі Ерасыл
Батырлар тобына тапсырма
1.Бай болсаң халқына пайдаң тисін.
Батыр болсаң жауға найзаң тисін.... кімнің нақыл сөзі?
2.Атадан ұл туса игі,
Ата жолын қуса игі.....қай бидің сөзі?
3.Сен-темір де,мен-көмір,
Еріткелі келгенмін........кімнің сөзі?
5-тапсырма
Тақтада берілген тапсырманы орындаймыз.
Тәуке ханың қызметі
Батырлар тобына тапсырма:
1.Аты аңызға айналған хандарды атап,олар туралы аңыз әңгімелерді және тарихымен таныстырып өтіңдер.
Хандар тобына тапсырма:
1.Билердің қазақ қоғамындағы қызметі қандай болды?
2.Үш жүздің билері туралы қосымша мәліметтер келтіріңіздер.
