Са?талу за?дары таби?атты? жалпы за?дары болып табылады.Са?талу за?дары механика за?дарына ?ара?анда ?олданылу аясы ке? ж?не оларды барлы? физикалы? ??былыстар?а ?олдану?а болады.
Денені? массасы мен оны? ?оз?алыс жылдамды?ыны? к?бейтіндісіне те? болатын физикалы? шама дене импульсі деп аталады.Масса-скаляр шама ол жылдамды? векторлы? шама бол?анды?тан, дене импульсі де векторлы? шама болып табылады.
Дене импульсі векторыны? ба?ыты жылдамды? ба?ытымен ба?ыттас.
Дене импульсіні? ?лшем бірлігі (кг м /c)
К?ш пен оны? ?рекет ету уа?ытыны? к?бейтіндісі (F t) к?ш импульсі деп аталады.
Сақталу заңдары табиғаттың жалпы заңдары болып табылады.Сақталу заңдары механика заңдарына қарағанда қолданылу аясы кең және оларды барлық физикалық құбылыстарға қолдануға болады.
Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама дене импульсі деп аталады.Масса-скаляр шама ол жылдамдық векторлық шама болғандықтан , дене импульсі де векторлық шама болып табылады.
Дене импульсі векторының бағыты жылдамдық бағытымен бағыттас.
Дене импульсінің өлшем бірлігі (кг м /c)
Күш пен оның әрекет ету уақытының көбейтіндісі (F t) күш импульсі деп аталады.
Күш импульсінің бағыты күш векторының бағытымен бағыттас векторлық шама.
Дене импульсінің өзгеріс күш импульсіне тең.
Импульстің сақталу заңы тұйық жүйеде орындалады.
Тұйық жүйе деп – сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір – біріне ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйені айтады.
m1 1 + m2 v2 = m1 v1'+ m2 v2'
p1 + p2 = p1' + p2'
Тұйық жүйедегі өзара әркеттесетін денелер импульстерінің қосындысы өзгермейді (сақталады).
Импульстің сақталу заңы техникада реактивті қозғалыста кеңінен қолданылады.
IV.Сабақты бекіту кезеңі
Оқушылар таратылған деңгейлік тапсырмалар бойынша жұмыс жасайды. Интеративтік тақтаны пайдалану арқылы есептер шығару.
1-есеп Шешуі:
Вагондардың тіркелгенге дейінгі қозғалыс мөлшері (импульстері)